Τετάρτη 3 Αυγούστου 2011

Ο Εμμ. Ροϊδης και οι πληγές της Ελλάδας

Σαν σήμερα, στις 28 Ιουλίου 1836 γεννήθηκε στην Ερμούπολη της Σύρου, ο Εμμανουήλ Ροΐδης. Ένας από τους «μεγαλύτερους» λογοτέχνες των ελληνικών γραμμάτων. Καυστικός και οξυδερκής, ήταν εκείνος που είχε διατυπώσει το περίφημο «Έκαστος τόπος έχει την πληγήν του: Η Αγγλία την ομίχλην, η Αίγυπτος τας οφθαλμίας, η Βλαχία τας ακρίδας και η Ελλάς τους Έλληνας» όπως επίσης και το.. «Εις νόμος απαιτείται εις αυτήν τη χώραν, ο οποίος να επιτάσσει την εφαρμογήν όλων των υπολοίπων νόμων. Μιλάμε για 150 περίπου χρόνια πίσω και ουσιαστικά, αλλά και τυπικά τίποτα δεν έχει αλλάξει. Βλέπει μήπως κανείς καμιά διαφορά από τότε στο σήμερα;

Πήρα αφορμή να γράψω γι αυτόν διαβάζοντας και βλέποντας κάθε μέρα στις ειδήσεις για τους νόμους που καταπάτιουνται σε όλη την χώρα από όλους μας, για διάφορους λόγους, με αποτέλεσμα να ζημιώνεται και ο πολίτης και το κράτος.

Αλλά ας δούμε λίγο το πιο σημαντικό ίσως κομμάτι από την ζωή του. Διορίστηκε έφορος στην Εθνική Βιβλιοθήκη το 1878 και κράτησε τη θέση του κατά τη διάρκεια των κυβερνήσεων Τρικούπη, ενώ επί Δηλιγιάννη απολυόταν (αθάνατος ελληνικός δικομματισμός!) βρε κάτι μου θυμίζει αυτό ,κάτι μου θυμίζει…

Το 1866 ολοκλήρωσε την συγγραφή του πρώτου του μυθιστορήματος «Η Πάπισσα Ιωάννα», έργο μέσα από το οποίο σατιρίζει τη Δυτική Εκκλησία κατά την περίοδο του μεσαίωνα. Θεωρήθηκε σχεδόν από όλους ως το κορυφαίο έργο του, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά μυθιστορήματα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Η υπόθεσή του εκτυλίσσεται στη μεσαιωνική Ευρώπη, βασισμένη σε ένα θρύλο του 9ου αιώνα για μια γυναίκα που κατάφερε να ανέλθει στον παπικό θρόνο, έμεινε έγκυος και γέννησε κατά τη διάρκεια μιας λιτανείας, όπου και πέθανε. Ο Ροΐδης είχε ακούσει την ιστορία στη Γένοβα όταν ήταν παιδί και κατόπιν έκανε εκτεταμένη έρευνα σε βιβλιοθήκες της Αθήνας και της Γερμανίας, συγκεντρώνοντας πλούσιο υλικό για την περίοδο στην οποία διαδραματίζεται το έργο. Το βιβλίο εμφανώς παρουσιάζει τα αρνητικά της καθολικής Εκκλησίας, αλλά η κριτική και η απόρριψη απευθύνονται κυρίως στην ορθόδοξη, η οποία αντέδρασε με τα γνωστά όπλα του αφορισμού και της λασπολογίας.

Το βιβλίο αφορίστηκε από την Ιερά Σύνοδο, συγκεκριμένα χαρακτηρίστηκε «αισχρόν και βλάσφημον, γέμον πάσης ακαθαρσίας, κακοδοξίας και ασέβειας, βορβορώδες, ατιμωτικόν…» και πολλά ακόμα “κοσμητικά” επίθετα, με τα οποία συνήθιζε να αποκαλεί τους επικριτές του ο υπερφίαλος κλήρος της εποχής. Ο ίδιος ο Ροΐδης κέρδισε τους τίτλους «όργανο του σατανά, έχιδνα, κακούργος, μισαρός, ανατροπεύς καθεστώτων…». Η Σύνοδος δεν περιορίστηκε στον αφορισμό, αλλά ζήτησε τη δικαστική δίωξη και παραδειγματική τιμωρία του. Όπως όμως σατίρισε εύστοχα ο ίδιος: «ο κύριος εισαγγελεύς ουδ’ απάντησιν έδωκεν, και οι δικασταί απεκρίθησαν γελώντες οτι αφού το βιβλίον είναι αφορισμένον, δεν δύνανται να το αναγνώσουσιν δια να το δικάσωσιν…».

Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα του βιβλίου, που κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις «ελληνικά γράμματα» είναι στο κομμάτι που, η ηρωίδα Ιωάννα βρίσκεται σε δίλημμα για το ποιό μονοπάτι πρέπει να ακολουθήσει στη ζωή της, ώστε να συνδυάσει τη χριστιανική εξωτερική εμφάνιση με την καλοπέραση, την απατεωνιά και τη φαυλότητα. Ότι ακριβώς έκαναν όλοι οι αξιωματούχοι της Εκκλησίας δηλαδή… εκείνη την εποχή. Σε όνειρο εμφανίζονται μπροστά της δυο «άγιες» της Χριστιανοσύνης, η καθεμία με τον δικό της τρόπο ανέλιξης και καταξίωσης.

Κάτι τέτοιο ήταν αδύνατον να το δεχτεί η εκκλησία με τη νοοτροπία που υπήρχε στους κόλπους της και φυσικό επακόλουθο ήταν ο αφορισμός. Σαν να μην έφτανε όμως αυτό, αργότερα η εκκλησία συνέχισε τα ίδια λάθη με τον αφορισμό δυο άλλων μεγάλων συγγραφέων, του Λασκαράτου και του Νίκου Καζαντζάκη. Αλλά ο απλός κόσμος που δεν καταλαβαίνει από μίση, λάσπη και αφορισμούς τους κατέταξε και τους τρεις στην κορυφή των νεοελληνικών γραμμάτων, δίνοντας έτσι μια έμμεση απάντηση σ’ αυτούς που προχώρησαν στον αφορισμό για λόγους που μόνο εκείνοι γνώριζαν… όσο για τους νόμους, ας σκεφτούμε σοβαρά έστω και στο 2011 μήπως θα πρέπει να κάνουμε αυτό που είπε ο Ροΐδης πριν από 150 περίπου χρόνια ..«Εις νόμος απαιτείται εις αυτήν τη χώραν, ο οποίος να επιτάσσει την εφαρμογήν όλων των υπολοίπων νόμων. Όχι για τίποτε άλλο, αλλά γιατί κάποτε πρέπει να ξεφύγουμε σαν χώρα από τις αγκυλώσεις και τις κακές νοοτροπίες του παρελθόντος, μπας και καταφέρουμε να αποκτήσουμε την πραγματική θέση που μας αξίζει στον παγκόσμιο χάρτη. Εκτός και αν μας αρέσουν όλα όσα συμβαίνουν καθημερινά γύρω μας και συνεχίζουμε στο ίδιο βιολί χωρίς ελπίδα ξεκολλήματος, βράζοντας πάντα στο ίδιο καζάνι και με τις ίδιες κακές νοοτροπίες που μας οδηγούν σε λάθος δρόμους μακριά από την πρόοδο και την ευημερία στην παγκόσμια κοινότητα.

28 Ιουλίου 2011 Παπαδάκις Βαγγέλης

http://agonigrammi.wordpress.com/



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου