Η σύγχρονη ιστορία της απόσταξης ξεκινά, όπως δείχνουν έγγραφα του Οικουμενικού Πατριαρχείου του 1590, από το Αγιον Ορος, το προϊόν γίνεται δημοφιλές και εξαπλώνεται ταχύτατα σε όλη την τουρκοκρατούμενη Ανατολή, από Ελληνες κυρίως και Αρμένιους αποσταγματοποιούς, τους ρακιτζήδες, αφού ο προφήτης δεν πρόλαβε να απαγορεύσει τα αποστάγματα. Η Αλεξάνδρεια, η Πόλη, η Σμύρνη, αλλά και ο Τύρναβος και όλη η Κρήτη γίνονται κέντρα απόσταξης.
Από τότε, γενιές ρακιτζήδων (καζανάρηδων στην Κρήτη) αναζητούν την καρδιά του διάφανου ποτού, σε χιλιάδες μικρά μυστικά που αγγίζουν την πρώτη ύλη, τη διαχείριση του πρώτου αποστάγματος (πρωτόρακη) και του τελευταίου, που έχει ξυλοπνεύματα, τη γεωμετρία του άμβυκα, την ψύξη του σωλήνα απόσταξης και τα βότανα που χρησιμοποιούνται για να εξουδετερώσουν, να αναδείξουν ή να αποκαταστήσουν τα αρώματα που χάνονται στη δεύτερη απόσταξη. Ενα τέτοιο τεφτέρι με πολύτιμες σημειώσεις βρίσκεται στο Λούβρο.
Το μεράκι δεν έχει όρια: άλλοι φτάνουν να αποστάζουν μόνο ρώγες, άλλοι χρησιμοποιούν το τάδε βότανο, άλλοι βάζουν φωτιά με τέτοια ξύλα, μετρούν και ξαναμετρούν... μέχρι που όλα κρίνονται από το διάφανο περιεχόμενο ενός μπουκαλιού, που πρέπει να έχει κρυστάλλινη διαύγεια, να είναι γλυκόπιοτο, αρωματικό, όσο χρειάζεται.
Μέχρι το 1988, που επιτράπηκαν η βιομηχανική παρασκευή και η πώληση τσικουδιάς, η τσικουδιά παράγεται μόνον από καζανάρηδες, που έχουν στην κατοχή τους άμβυκες από την Τουρκοκρατία. Τα καζάνια διατηρούνται σφραγισμένα από την αστυνομία όλο τον χρόνο και ανοίγουν μόνο για λίγες μέρες κάθε χρόνο, εκεί από τα τέλη Οκτωβρίου μέχρι τον Ιανουάριο, οπότε όλο το χωριό θα αποστάξει την τσικουδιά του για όλο τον χρόνο, ένας μετά τον άλλο, στα λίγα καζάνια του χωριού.
Τις μέρες αυτές η φωτιά δεν σβήνει στο καζάνι: η μία απόσταξη διαδέχεται την άλλη, ο ένας νοικοκύρης τον άλλο.
Μα, δίπλα στο καζάνι, γίνονται πολλά. Ολες τις ώρες, όλες τις μέρες. Για το κάθε σπιτικό, η απόσταξη της ρακής του είναι γιορτή. Και μια γιορτή τη μοιράζεσαι με φίλους, πολλούς φίλους. Από το τραπέζι της κάθε οικογένειας μπορεί να παρελάσουν εκατοντάδες άτομα, όλες τις ώρες της ημέρας. Πολλοί από αυτούς δεν είναι καν προσκεκλημένοι - όλοι είναι όμως ευπρόσδεκτοι. Ολους τούς περιμένει μπόλικη ρακή, φρέσκια και παλιά, πατάτα οφτή στη θράκα του καζανιού (ο φονιάς της ρακής), δροσερικά της εποχής.
Αυτή είναι μια μοναδική παράδοση, που ζει αποκλειστικά στην Κρήτη. Κρητικοί και ξενομπάτηδες αγαπάμε την Κρήτη για πολλά, μα τα καζάνια της και μόνον αρκούν για να ξυπνήσουν τον μεγάλο έρωτα.
Τσικουδιά: Κρήτης πνεύμα
φωτογραφίες: Ανδρέας Σμαραγδής,
λεζάντες: Λουδοβίκος των Ανωγείων,
κείμενα: Ηλίας Καστανάς, Γιώργος Νότας,
ελληνικά - αγγλικά,σκληρό εξώφυλλο , 28Χ29, περιέχει dvd,
εκδόσεις Δοκιμάκη, ευρώ 44
Γράφει από το Ηράκλειο ο Παναγιώτης Γεωργουδής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου